Sandıklılı Şeyh Hasan Hamdi Efendi

Sandıklı, Afyonkarahisar ilinin kültürel yönden en zengin ilçelerinden birisidir. Çok sayıda devlet adamı, asker, alim, müderris ve mutasavvıf yetiştirmiştir. Nakşibendiyye, Halvetiye, Kadiriyye ve Şazeliyye turuku aliyyelerinde mürşidler yetiştirmiştir. Halvetiliğin tüm dünyaya yayılmasının ve şöhret bulmasının arkasında Sandıklı'lı bir Şeyh efendi vardır. Halvetiliğin Anadolu ve özellikle Balkanlara yayılmasında da yine bir başka Sandıklı'lı Şeyh efendi vardır, ki hala balkanlarda ona bağlı açık tekkeler bulmak mümkündür. Bu iki Şeyh efendileri daha sonra yazılarımızda bahsedeceğiz. Kuzey Afrika'dan özellikle Cezayir'den Sandıklı'ya gelip yerleşen bazı Osmanlı tebaası ile de Şazeliyye Sandıklı da yer bulmuştur. Hasan Hamdi efendi hicri 1271 (m 1854) yılında Sandıklı’da doğmuş olup Babasının adı Mahmud’dur. Son devirde yaşayan Nakşibendî yolunun ileri gelenlerindendir. Sandıklı Şeyhi namıyla tanınan Şeyh Hasan Hamdi Efendi, Nakşibendiliğin en önemli halkalarından olan Sultanül Evliya ve Zülcenaheyn Mevlana Halid-i Bağdadi hz. nin Afyonkarahisar'a görevlendirdiği halifelerinden Hacı Aşık Mehmed Efendi'den ilim öğrenmiş ve Nakşibendi Şeyhi Simavlı Osman Zühtü Efendi'den Konya'da Fettahiye Medresesinde eğitim görerek icazet almıştır. Hacı Aşık Mehmed Efendi'nin kızıyla evlendiği de kuvvetli rivayetlerdendir.

Halid-i Bağdadi hz türbesi ve mezarlığı, Rükneddin Semti, Kasiyun Dağı Etekleri, Şam, Suriye

Halid-i Bağdadi hz kabri ve sandukası

Hacı Aşık Camii, Afyon

Hacı Aşık Mehmed Efendinin medresesi (şu an camiye dönüştürüldü) Afyonkarahisar da Gedik Ahmet Paşa (İmaret) Camii arkasında yer almaktadır. Fettahiye Medresesi, Hacı Fettah efendi tarafından Kapu camiine yakın bir mevkide, Altın Çeşme Sokak üzerinde idi, ancak sonraları yıkıldı ve yerine sonradan Sahipata katlı otoparkı yapıldı, o otopark da 2017 yılında kentsel dönüşüm nedeniyle yıkıldı. Medrese tam olarak otoparkın giriş kapısının olduğu yerde idi. Sandıklı İlçesindeki Yalıncak Medresesinde müderrislik ettiği sırada devrin padişahı II.Abdülhamid’e şikayet edilmiştir. 1305 (veya 1306) (m 1887) yılında Ramazan ayının başında Sandıklı’dan padişah huzuruna Mudanya üzerinden İstanbul’a götürülmüştür. Yalıncak Medresesi, Yalıncak Caddesi üzerinde Sandıklı eski itfaiyesinin olduğu şimdiki Sanjet binası yakınlarında idi. Yalıncak Babanın kabri kalmış ama zaviye yıkılmış durumdadır. Ramazan sonuna kadar Beşiktaş’taki Barbaros Yokuşunda Yıldız Sarayının alt tarafında bulunan Şeyh Muhammed Zafir Efendi Dergahı'nda misafir edildi.  Şeyh Zafir efendi, aslen Libya Misrata şehrinden bir Şazeliyye Şeyhi idi ve Sultan 2. Abdülhamid'de kendisine intisap etmişlerdi.

Şeyh Zâfir Türbesi – Beşiktaş / İstanbul

Daha sonra, Şeyh Hasan Efendi hakkındaki ihbarın asılsız olduğu anlaşılmış ve padişahla görüşmüş.Padişah, Şeyh Hasan Efendiye nam ve ihsanda bulunmuş ve İstanbul Aksaray’da Dergah Sokak’ta bir ev tahsis etmiştir. Bu evde 17-18 yıl yaşamıştır. Sandıklı’da Nakşi şeyhliği de yapan bu alim, Sandıklı’nın yetiştirdiği siyaset adamlarından eski bakan ve başbakan yardımcısı Hasan Dinçer’in dedesidir.

Hasan Dinçer (1910-2001)

Vefatından kısa bir zaman önce, kendisine sorulan bir suale cevap olarak buyurdu ki: 'Ezelde herkesin said veya şakî olacağı takdir edilmiş ise, Cennetlik olanın da, Cehennemlik olanın da, çalışması ne fâide verir, suâline gelince: Bu söz, bir bakımdan doğru, bir bakımdan yanlıştır. Doğru olması şöyledir ki, bu söz, söyleyen kimsenin felâketine sebeb olur. Çünkü, ezelde Cehennemlik yazılmış olmanın alâmeti, bu suâlin hâtıra gelmesi, bundan dolayı çalışmayıp, tohum ekmemesidir. Dünyâda tohum ekmeyen, âhırette biçemez. Bir kimsenin açlıktan ölmesi, ezelde takdîr edilmiş olmasına alâmet, (Ezelde açlıktan ölmek alnıma yazılmış ise, yiyip içmek fâide vermez) düşüncesinin kalbine gelmesidir. Böyle düşündüğü için, yiyip içmez ve açlıktan ölür.'

Topçuzade Mehmed Efendi Kütüphanesi, Yeni Camii, Afyonkarahisar

Afyonkarahisar'da Topçuzade Mehmed Efendi hz. ile dostlukları var idi. Şeyh Hasan Hamdi Efendi hz. den  sonra oğlu Şeyh Emin Efendi hz. de postnişin olmuşlardır.

Hacı Hasib Yardımcı es-Serezi

Hasan Hamdi efendinin ders verdiği önemli alim ve mutasavvıflardan birisi de, Serezli Hacı Hasib Yardımcı Efendi hz. dir. 1890'lı yıllarda tanıştıkları ve Hasan Hamdi Efendi hz. ne intisap ettiği bilinmektedir. Hasip Efendi daha sonra memleketi Serez'e dönmüş, imamlık ve müderrislik yapmıştır. Batı Trakya'nın Türkiye'den kopması üzerine 1924 de ailesi ile birlikte İstanbul'a geri dönmüşler ve Eyüb Sultan Semtine yerleşmiştir. Mustafa Feyzi Tekfurdaği hz. ile tanışmış ve ona intisap etmişlerdir. Şeyh Mustafa Feyzi efendinin ahirete irtihalinden sonra 1 Ağustos 1926 da Gümüşhanevi Tekkesi'ne postnişin olmuşlar ve 15 Mayıs 1949 da vefatlarına kadar irşad vazifesini icra etmişlerdir. Şeyh Hasan Hamdi Efendi hz. 1904′te İstanbul’da vefât etti. Fâtih Câmii haziresinde kabri bulunmaktadır.

    

  Kaynaklar: İslam Ansiklopedisi, Vehbi Tülek, internet ve sözlü araştırmalar